ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΞΑΝΘΗΣ
Διδάσκων: Θανάσης Μουσόπουλος
Κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος (Οκτώβριος 2022 – Μάιος 2023) προσεγγίσαμε το φιλοσοφικό έργο των: Πλάτωνα, Αριστοτέλη και Δημόκριτου. Κλείνουμε τα μαθήματα αναφερόμενοι στον Αβδηρίτη σοφιστή Πρωταγόρα.
Ο Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης (περ. 490 π.Χ. – περ. 420 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας σοφιστής και διδάσκαλος. Υπήρξε ο ιδρυτής της σοφιστικής κίνησης και ένας από τους κορυφαίους σοφιστές στην παγκόσμια φιλοσοφική ιστορία. Είναι χαρακτηριστικό πως παρόλο που ο Πρωταγόρας συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της εικόνας που έχουμε για τον Σωκράτη, το έργο του το οποίο εκτιμήθηκε και αναγνωρίστηκε από τον Αθηναίο Πλάτωνα, δεν αναγνωρίστηκε πλήρως από τις επόμενες γενιές. Ως διδάσκων ταξίδεψε σε πολλές ελληνικές πόλεις, και μάλιστα αναφέρεται πως ο Περικλής του ανέθεσε να γράψει τους νόμους των Θουρίων, της αθηναϊκής αποικίας στην Κάτω Ιταλία που ιδρύθηκε το 444 π.Χ. στη θέση της Σύβαρης. Κύριες πηγές για το βίο του Πρωταγόρα είναι ο ομώνυμος πλατωνικός διάλογος, οι Βίοι Φιλοσόφων του Διογένη Λαέρτιου (3ος αι. μ.Χ.) και το έργο του Σέξτου Εμπειρικού.
Με τον Πρωταγόρα εισάγεται το ρεύμα του σχετικισμού και του υποκειμενισμού στη φιλοσοφία. Ο Πρωταγόρας πίστευε ότι η γνώση δεν προσδιορίζεται αντικειμενικά, αλλά με τις αισθήσεις. Άρα, γνώση είναι ό,τι αντιλαμβανόμαστε όπως αποτυπώνεται στις αισθήσεις μας. Ο Πρωταγόρας εισήγαγε και την έννοια του «ανθρωποκεντρισμού», με τη χαρακτηριστική ρήση «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος». Η έκφραση αυτή σημαίνει ότι ο άνθρωπος αποτελεί μέτρο της αλήθειας και της γνώσης και γι’ αυτό κάθε υποκειμενική άποψη για κάποιο θέμα έχει την άξια της.
Ολοκληρώνοντας θα παρουσιάσουμε τον Μύθο του Πρωταγόρα για τη δημιουργία του Ανθρώπου, όπως τον διατυπώνει ο Πλάτων στον διάλογο «Πρωταγόρας»:
«Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν. ἐπειδὴ δὲ καὶ τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως, τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα πυρὶ καὶ γῇ κεράννυται. ἐπειδὴ δ’ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει».
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
