Κατά την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής υπήρχαν δύσκολες συνθήκες εκπαίδευσης, ιδιαίτερα τους δυο πρώτους αιώνες. Σταδιακά υπήρξε αύξηση λειτουργούν των σχολείων.
Το Οικουμενική Πατριαρχείο και οι μητροπόλεις φρόντιζαν για την ίδρυση σχολείων και τη μόρφωση των παιδιών. Σε απομακρυσμένες ή απρόσιτες περιοχές ή όταν δεν υπήρχαν δάσκαλοι, σε πολλές περιπτώσεις μοναχοί σε μοναστήρια και ιερείς σε εκκλησίες δίδασκαν στα παιδιά, γεγονός που οδήγησε στο λεγόμενο «κρυφό σχολειό».
Ο θρύλος αυτός δημιουργήθηκε στα επαναστατικά και μετεπαναστατικά χρόνια και αποτυπώθηκε στη τέχνη.
Γνωστή η ελαιογραφία « το κρυφό σχολείο», (1885-1886) του Έλληνα ζωγράφου Νικόλαου Γύζη.
